Funkcje:
- Białka strukturalne-
utrzymanie kształtu komórki (np. tubulina, kolagen, elastyna, kreatyna)
- białka enzymatyczne –
przyspieszanie przebiegu reakcji (pepsyna, trybsyna)
- Białka odpornościowe – obrona organizmu
(przeciwciała)
- Białka zapasowe – rezerwa substancji
odżywczych dla zarodka, materiał zapasowy
- transport substancji w otrębie organizmu
(hemoglobina)
- transport substancji do wnętrza i na
zewnątrz komórki (ATP-aza sodowo-potasowa)
- odpowiedzialne za ruch komórki (
aktyna, miozyna)
- magazynuje substancje, które są
potem wykorzystane w trakcie deficytu (mioglobina)
- przekazują informacje pomiędzy
komórkami i w jej otrębie (hormony białkowe np. insulina)
Aminokwasy –
podstawowa jednostka budowy białek
Aminokwasy możemy podzielić stosując różne kryteria:
a)
Charakter chemiczny:
- kwasowe (przewaga gr.
karboksylowych)- kw. asparaginowy kw. glutaminowy
- zasadowe (przewaga gr. aminowych) –
lizyna, arginina, histydyna
- obojętne (tyle samo grup)
b)
Budowa
- białka globularne- mają kształt kulisty, rozpuszczają się w wodzie, pełnią
funkcje m.in. są enzymami, hormonami, uczestniczą e transporcie, materiał
zapasowy. Wyróżniamy
albuminy- składnik osocza krwi
globuliny – odporność organizmu i
transport hormonów sterydowych
histony – wraz z DNA tworzy chromatynę
- białka fibrylarne - są włókniste, nie
rozpuszczają się w wodzie (kreatyna, kolagen)
c)
Pochodzenie:
- egzogenne- te które nie jest w stanie wytworzyć sam organizmy
- endogenne – te które mogą zostać wytworzone przez organizm
d)
Skład:
- proste – tylko aminokwasy (aktyna,
miozyna)
- złożone – prócz aminokwasów zawierają inne składniki np.
|
Rodzaj białek
|
Część
nie białkowa
|
Przykłady
białek i ich funkcje
|
|
Glikoproteiny
|
Cukier
|
Interferon – działanie przeciw wirusowe
|
|
Fosfoproteiny
|
Reszta fosforowa
|
Kazeina – wiązanie jonów wapnia
|
|
Lipoproteiny
|
Tłuszcze
|
LDL i HDL – transport cholesterolu
|
|
Metaloproteiny
|
Atomy metalu
|
Ferrytyna – magazynuje żelazo w wątrobie
|
|
Hemoproteiny
|
Barwniki
|
Hemoglobina – transportuję O2 i co2
we krwi
|
|
Nukleoproteiny
|
Kw. nukleinowy
|
Białka rybosomu – sunteza białek
|
Wiązanie peptydowe
1 aminokwas - grupę karboksylową + 2
aminokwas – grupa aminowa
w
zależności od liczby aminokwasów w łańcuchu wyróżnia się
- oligopeptydy – 2-10
aminokwasów ( wazopresyna, oksytocyna)
- polipeptydy – 11-100 aminokwasów (insulina)
- makropeptydy –białka - powyżej 100
(albumina)
Właściwości
białek:
koloid – mieszanina której substancja (białko) jest rozpuszczone
w drugiej (woda)
zol – wodny roztwór białka
Koagulacja białka –proces odwracalny;
nie narusza struktury białka; powstaje po dodaniu do zolu soli lekkich np. NaCl.
Z zolu powstaje żel
denaturacja białka - proces nieodwracalny;
zmienia strukturę białka; dochodzi pod wpływem czynników fizycznych lub
chemicznych
Struktura białek:
