Wirusy

Wirusy

Cechy: - Nie jest istotą żywą/ nie są organizmami - nie wykazuję różnych funkcji życiowych - są tworami - nie mają budowy komórkowej - Mogą się jedynie namnażać - Składają się z kw. nukleinowych i białek

Klasyfikacja wirusów: a) ze względu na typ gospodarza   - wirusy roślinne   - wirusy zwierzęce   - wirusy bakteryjne (bakteriofagi) b) ze względu na kw. nukleinowy   - RNA   - DNA

Budowa wirusa:

Pojedynczy wirion składa się z:
-  materiału genetycznego (RNA lub DNA)
- kapsyd otoczka białkowa składa się ona z tzw. kapsomerów- chroni ona materiał genetyczny oraz pozwala rozróżnić wirusowi komórki gospodarza
- osłonka lipidowa najeżona glikoproteinami

Formy wirusa 

Pałeczkowe RNA wirus mozaikowatości tytoniu

Kuliste RNA HIV

Bryłowate DNA adenowirusy

Bryłowo-spiralne DNA bakteriofagi

Cykle infekcyjne wirusa

Choroby 

Nazwa	Droga zakaźna	Charakterystyka
Wścieklizna	Ugryzienie przez chore zwierzę oraz kontakt z jego wydzielinami	Uszkodzenie układu nerwowego: Ślinotok bolesne skurcze mięśni także mięśni gardła i związany z tym wodo wstręt zaburzenia koordynacji ruchu lub paraliż
AIDS (zespół nabytego upośledzenia odporności)	Kontakt seksualny z osobami zakażonymi Kontakt z zakażoną krwią zakażenie dziecka przez chorą matkę w trakcie ciąży, porodu lub karmienia piersią	Początkowo występują objawy grypopodobne, następnie okres bezobjawowy ( nawet kilka lat) pełnoobjawowy AIDS cechują: spowodowane przez różne typy patogenów infekcje oportunistyczne (tzn. takie które u osób wolnych od HIV nie występują bądź mają niezwykle łagodny przebieg), rozwój nowotworów ( mięśniaka Kaposiego) Objawy uszkodzenia układy nerwowego
Choroba Heinego-Medina	Droga pokarmowa Droga Kropelkowa	Choroba wieku dziecięcego może przebiegać łagodnie ale może być śmiertelna zakażenie układu nerwowego zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, mózgu porażenie kończyn
Zakażenie HPV (wirusem brodacza ludzkiego)	Skóra Kontakty Seksualne zakażenie dziecka przez chorą matkę w trakcie ciąży, porodu	Objawy kliniczne : brodawki na skórze, narządach płuciowych lub przebiegać bezobjawowo zakażenie niektórymi szczepami może prowadzić do powstania raka szyjki macicy
Grypa	Droga Kropelkowa	Dreszcze Bóle mięśniowo-stawowe Suchy kaszel Wysoka gorączka ,Katar W przebiegu choroby często dochodzi do powikłań np. zapalenie płuc czy mięśnia sercowego
Odra	Droga Kropelkowa	Dzieci 3-5 lat ; okres wylegiwania 2 tygodnie Pierwsze objawy: gorączka Zapalenie spojówek oraz błon śluzowej nos Następnie pojawia się charakterystyczna wysypka Występują też objawy zapalenia oskrzeli i płuc
Ospa wietrzna	Droga Kropelkowa	Choroba wieku dziecięcego; także  u dorosłych (znacznie cięższy) 2 tygodnie główny objaw : wysypka ten wirus może po kilku latach wywołać półpaśca
Różyczka	Droga Kropelkowa	Wysępuję u dzieci i dorosłych; ok. 2 tyg. charakterystyczny objaw: powiększenie węzłów chłonnych w okolicach szyi, głowy i pod pachami zwykle wysypka pokrywająca twarz i szyje a następnie tułów
Świnka	Droga Kropelkowa	Występuję do 15. Roku życia;14-20 dni gorączka , bolesne powiększenie jednej lub obu ślinianek przyusznych
Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A)	Droga pokarmowa	10-50 dni; pierwsze objawy: gorączka , nudności wymioty kolejne objawy są konsekwencją zapalenia wątroby, jednym z nich jest żółtaczka
Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW B)	Kontakty Seksualne Kontakt z zakażoną krwią Zabiegi medyczne Możliwe przeniesienie na dziecko w trakcie porodu	50-160 dni wirus nie niszczy bezpośrednio komórek wątroby, lecz powoduję zmiany w strukturze ich błon komórkowych, co sprawia że są rozpoznawane jako obecne przez komórki ochronne organizmu- leukocyty- i stają się celem ich ataku; skutkiem choroby może być marskość wątroby
Wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZW C)	Kontakty Seksualne Kontakt z zakażoną krwią	Ponad 70 % zakażeń przebiega bezobjawowo przewlekły proces zapalny może prowadzić do marskości wątroby lub występowanie pierwotnego raka wątroby

5. Kwas nukleinowy

Porównanie DNA i RNA

Elementy porównawcze	DNA	RNA
Podstawowa jednostka budulcowa	Nukleotyd	Nukleotyd
Rodzaj cukru	Deoksyryboza	Ryboza
Zasada azotowa	A – adenina i T – tymina G – guanina i C – cytozyna	A – adenina i U –uracyl G – guanina i C – cytozyna
Reszta kwasu nieorganicznego	Reszta kwasu fosforowego (V)	Reszta kwasu fosforowego (V)
Funkcje	Zawiera informacje genetyczną dotyczącą budowy białek	Uczestniczy w biosyntezie białek: - mRNA – przenosi informacje genetyczną z jądra do cytoplazmy; miejsce syntezy białek - tRNA – transportuje aminokwasy - rRNA – buduje aminokwasy

Budowa DNA

4. Białka – główny budulec organizmu

Funkcje:

- Białka strukturalne- utrzymanie kształtu komórki (np. tubulina, kolagen, elastyna, kreatyna)
- białka enzymatyczne – przyspieszanie przebiegu reakcji (pepsyna, trybsyna)
- Białka odpornościowe – obrona organizmu (przeciwciała)
- Białka zapasowe – rezerwa substancji odżywczych dla zarodka, materiał zapasowy
- transport substancji w otrębie organizmu (hemoglobina)
- transport substancji do wnętrza i na zewnątrz komórki (ATP-aza sodowo-potasowa)
- odpowiedzialne za ruch komórki ( aktyna, miozyna)
- magazynuje substancje, które są potem wykorzystane w trakcie deficytu (mioglobina)
- przekazują informacje pomiędzy komórkami i w jej otrębie (hormony białkowe np. insulina)

Aminokwasy – podstawowa jednostka budowy białek 

Aminokwasy możemy podzielić stosując różne kryteria:

a)      Charakter chemiczny:
- kwasowe (przewaga gr. karboksylowych)- kw. asparaginowy kw. glutaminowy
- zasadowe (przewaga gr. aminowych) – lizyna, arginina, histydyna
- obojętne (tyle samo grup)

b)      Budowa
- białka globularne- mają kształt kulisty, rozpuszczają się w wodzie, pełnią funkcje m.in. są enzymami, hormonami, uczestniczą e transporcie, materiał zapasowy. Wyróżniamy
   albuminy- składnik  osocza krwi
   globuliny – odporność organizmu i transport hormonów sterydowych
   histony – wraz z DNA tworzy chromatynę
- białka fibrylarne  - są włókniste, nie rozpuszczają się w wodzie (kreatyna, kolagen)

c)       Pochodzenie:
- egzogenne- te które nie jest w stanie wytworzyć sam organizmy
- endogenne – te które mogą zostać wytworzone przez organizm

d)      Skład:
- proste – tylko aminokwasy (aktyna, miozyna)
- złożone – prócz aminokwasów zawierają inne składniki np.

Rodzaj białek	Część nie białkowa	Przykłady białek i ich funkcje
Glikoproteiny	Cukier	Interferon – działanie przeciw wirusowe
Fosfoproteiny	Reszta fosforowa	Kazeina – wiązanie jonów wapnia
Lipoproteiny	Tłuszcze	LDL i HDL – transport cholesterolu
Metaloproteiny	Atomy metalu	Ferrytyna – magazynuje żelazo w wątrobie
Hemoproteiny	Barwniki	Hemoglobina – transportuję O2 i co2 we krwi
Nukleoproteiny	Kw. nukleinowy	Białka rybosomu – sunteza białek

Wiązanie peptydowe

 1 aminokwas - grupę karboksylową + 2 aminokwas – grupa aminowa

w zależności od liczby aminokwasów w łańcuchu wyróżnia się
- oligopeptydy – 2-10 aminokwasów ( wazopresyna, oksytocyna)
- polipeptydy – 11-100 aminokwasów (insulina)
- makropeptydy –białka - powyżej 100 (albumina)

Właściwości białek:
koloid – mieszanina której substancja (białko) jest rozpuszczone w drugiej (woda)
zol – wodny roztwór białka
Koagulacja białka –proces odwracalny; nie narusza struktury białka; powstaje po dodaniu do zolu soli lekkich np. NaCl. Z zolu powstaje żel
denaturacja białka - proces nieodwracalny; zmienia strukturę białka; dochodzi pod wpływem czynników fizycznych lub chemicznych

Struktura białek: